Zavareni spoj (ZS)je konstruktivna celina koju čine osnovni metal (OM) i metal šava (MŠ), kod koga se razlikuju lice šava, naličje šava, koren šava i ivica šava.

Pre početka procesa zavarivanja potrebno je pripremiti osnovni materijal. Priprema osnovnog materijala za zavarivanje sastoji se od čišćenja površina OM u okolini zone zavarivanja od površinskih nečistoća, masti, oksida, najčećše procesom brušenja. Takođe, nakon čišćenja površine potrebno je pripremiti ivice OM za zavarivanje shodno propisanoj tehnologiji, čime se dobija žleb za zavarivanje. Način pripreme ivice OM zavisi od više faktora pre svega od debljine OM, izabranog postupka zavarivanja, konstruktivnog rešenja samog zavarenog spoja čiji su osnovni pojmovi definisani standardom SRPS EN ISO 9692. Na slici 1 prikazani su osnovni elementi žleba.

Tehnologija zavarivanja je skup operacija koje je potrebno izvesti da bi se napravio zavareni spoj (izbor osnovnog i dodatnog materijala, priprema osnovnog materijala, izbor postupka zavarivanja i parametara zavarivanja)

Metal šava (MŠ) nastaje očvršćavanjem istopljenog osnovnog i dodatnog materijala, ili samo osnovnog metala.

Zona uticaja toplote (ZUT) je deo OM koji je pretrpeo strukturne promene, i promene mehaničkih svojstava, usled zagrevanja pri zavarivanju (ispod solidus linije).

Linija stapanja je granična površina između MŠ i ZUT-a.

Lice šava predstavlja „širu“ površinu ZS, dok je sa suprotne strane naličje šava.

Nadvišenje je deo šava koji je iznad nivoa zavarenog komada.

Ivice šava su granice između lica šava i osnovnog metala.

U zavisnosti od međusobnog položaja delova koji se zavaruju zavareni spojevi se mogu podeliti na: sučeone, ugaone, prirubne i naležuće, slika 3.

Postoji više položaja u prostoru u kojima je moguće izvoditi zavarivanje, a osnovni položaj je horizontalni. Na slici 4 prikazani su položaji zavarivanja prema standardu SRPS EN ISO 6947.

Izvori:

– A. Sedmak, V. Šijačli – Žeravčić, A. Milosavljević, V. Đorđević, M. Vukićević, Mašinski materijali 2, Univerzitet u Beogradu Mašinski fakultet, Beograd, 2007.

– O. Popović, R. Prokić Cetković, Postupci zavarivanja, Univerzitet u Beogradu Mašinski fakultet, Beograd, 2016.